GROENBLOG

2 februari 2014

[WR aan NRC - Wederhoor 9]

27 januari 2014

[WR aan NRC - Wederhoor 8]

17 januari 2014

[WR aan NRC - Wederhoor 7]

13 januari 2014

[WR aan NRC - Wederhoor 6]

11 januari 2014

[WR aan NRC - Wederhoor 5]

10 januari 2014

[WR aan NRC - Wederhoor 4]

5 januari 2014

[WR aan NRC - Wederhoor 3]

2 januari 2014

[WR aan NRC - Wederhoor 2]

1 januari 2014

[WR aan NRC - Wederhoor 1]

14 oktober 2012

Lezend in Oorlog en Vrede van Tolstoj kom ik een passage tegen die met een paar kleinere veranderingen van toepassing zijn op de huidige stand van zaken in de wereld: 'Nu de vijand Moskou naderde zagen de Moskovieten hun toestand niet alleen niet ernstiger maar zelfs lichtzinniger in dan eerst, zoals altijd gebeurt met mensen die een groot gevaar zien naderen. Bij de nadering van een gevaar spreken er in het menselijk hart altijd twee stemmen even krachtig: de ene dringt er uiterst redelijk op aan dat de mens de aard en het gevaar in ogenschouw neemt en een uitweg zoekt; de andere stem is nog redelijker en zegt dat het te moeilijk en te pijnlijk is om aan het gevaar te denken, aangezien de mens niet bij machte is om alles te voorzien en zich aan de algemene loop der gebeurtenissen te onttrekken, en dat het daarom beter is je niet druk te maken zolang er nog niets aan de hand is, en aan prettiger dingen te denken.' [RW]

6 september 2012

Lang zat ik te dubbel over een passende titel voor dit stukje. Het geheugen van water? Groen maar kritisch? Wetenschap is het beste dat we hebben?
Geen van die titels is duidelijk genoeg, dus laat ik het stukje eerst maar schrijven. Wat wil ik zeggen? Dat het zo jammer is dat mensen die kiezen voor duurzaamheid, biologisch voedsel, sober leven enzovoort deze goede en juist aards nuchtere idee‘n vaak koppelen aan het geloof dat er 'meer is tussen hemel en aarde dan wij mensen met ons verstand kunnen weten'. Ik vraag me dan altijd af hoe zij juist dat dan zo zeker menen te weten. Niet dat ik de pretentie heb dat ik of de mensheid in staat zal zijn alles te weten, ik zie wel degelijk de beperking van het menselijk verstand en zeker ook van het mijne.
De mensen die dit zeggen echter, zetten zich daarbij meestal af tegen de gevestigde wetenschap. Gek, want juist daar zitten volgens mij de mensen die als eerste zullen toegeven dat er nog veel te ontdekken valt. Juist dat lokt hen ertoe wetenschap te bedrijven. Maar nee, het gaat de 'er is meer'-mensen hier om waarheden die juist niet te ontdekken vallen, die altijd verborgen zullen blijven. Gek dat ze dit zeker lijken te weten, en ook dat zij er (blijkbaar) wel volop over mogen speculeren, in allerlei richtingen. Richtingen die zich zelden met elkaar verdragen, zoals dat gaat met geloofsrichtingen.
Zichzelf vinden ze niet vaag, alleen de anderen zijn dat.
Wetenschappers zijn naar mijn idee juist bescheidener, en geven meestal maar al te grif toe dat er nog veel, zeer veel onbekend is. En gek, van wat wel bekend is gebruiken ook degenen die zeggen niets te moeten hebben van de 'gewone' wetenschap grif gebruik.
Even voor de goede orde: ik sta niet kritiekloos tegenover 'de' wetenschap, daar gebeurt van alles dat niet door de beugel kan (diermisbruik, omkoping), vanzelfsprekend zou ik bijna zeggen, want ze maakt deel uit van deze maatschappij, deze wereld, met deze mensen.

Af en toe speuren wij Atalanta's naar alternatieve woonvormen. Er zijn gelukkig veel initiatieven, en sommige klinken aantrekkelijk -- ware het niet dat er meestal bij staat dat gezocht wordt naar deelnemers die 'spiritualiteit' belangrijk vinden. Nu kan 'spiritualiteit' verschillende dingen betekenen. De muziek die wij maken wordt door sommigen ook spiritueel genoemd -- niet de ruige free jazz stukken, maar de rustige stukken met herhalende patronen of veel stilte. Zelf houd ik ook van diepgang en bezinning, maar juist daarom kan alles wat naar new age riekt, naar goedgelovigheid en navelstaarderij me niet boeien. Zelf bedachten we lang geleden, met vrienden waarvan de meesten nu net als wij het stedelijk leven nog zo gek niet vinden, een plan voor een anarchistisch, feministisch, veganistisch, ecologisch dorp. Akigoloké. Het moest niet alleen een praktijkgericht project worden, met lemen huizen, grasdaken en windmolens, met een biologische tuin, een concertzaal, een brood-en banketbakkerij en natuurlijk een biovega snackbar (Snekkigoloké) annex theehuis, ook zouden we actief zijn op het gebied van filosofie en wetenschap, door zelfstudie, door leesgroepen, door filosofeeravonden te organiseren. Helaas, er kwam te veel kijken bij het opzetten van zo'n dorp. We waren met weinig, er was geen geld, de lat lag hoog, de wil om ons hiervoor allemaal honderd procent in te zetten was te laag. Ik wilde bijvoorbeeld het schrijven en uitgeven er niet aangeven, ook niet tijdelijk. Zo had iedereen haar of zijn redenen.
Mochten er mensen zijn die zo'n dorp of straat of vrijstaande villa of boerderij willen beginnen, laat het ons weten!

Terug naar de wetenschap. In Trouw was een tijdje terug een korte felle discussie over homeopathie. Het ging om een eis van de overheid rond de etiketering. Een product mag niet meer claimen dat het een bepaalde werking heeft zolang die werking niet in een vergelijkend onderzoek is aangetoond. Aan zo'n neutraal onderzoek weigeren de producenten van homeopathische middelen mee te werken. Ze blijven echter claimen dat de middelen werken, zelfs waar (of juist waar) de gangbare geneesmiddelen het laten afweten. Maar uit ervaring weet ik zelf dat heel veel kwalen na verloop van tijd vanzelf over gaan. Vroeger heb ik ook wel 'antroposofische' pillen geslikt, ik weet nu al niet meer waarvoor of waartegen. De klachten zijn blijkbaar verdwenen. Door dat middel? Kan dat als er geen werkzame moleculen in zitten, alleen een soort geheugenspoor? Nee, zegt ook Asha ten Broeke in Trouw (16 juli 2012): 'helaas voor de homeopathie is water zeer kort van memorie.(...) Artsen praten er al jaren over of het placebo-effect geen onderdeel zou moeten zijn van reguliere behandeling. Wat hen tegenhoudt is dat ze geen verhaaltjes willen vertellen aan hun pati‘nten. In de homeopathie heeft men daarmee minder moeite. (...) Toen ik water inschonk, stond ik vol verwondering stil bij wat daarin gebeurt. Miljarden keren per seconde voeren de moleculen een soort dans uit, waarbij ze elkaar vastgrijpen, draaien en weer loslaten. Een prachtig proces, dat wat mij betreft een veel grotere schoonheid heeft dan het homeopathisch ritueel, net zoals het placebo-effect veel wonderbaarlijker is dan een magisch middeltje.' En dan toch ook haar laatste zinnen, omdat ze me de woorden uit de mond haalt: 'het is niet mijn bedoeling om mensen iets af te nemen, maar om iets toe te voegen: dat de werkelijkheid vaak zoveel mooier is dan de fabel.' Dat vond ik ook al toen ik vroeger op een schoolreisje verveeld rondliep tussen de uitgebeelde spookjes in de Efteling. [RW]

21 augustus 2012

NOOIT MEER STILTE

Vanochtend werd ik wakker van een grote machine, althans dat dacht ik. Het bleek gewoon de snelweg te zijn; toch had ik maar een klein raam open staan net als anders. Misschien kwam het doordat het bijna windstil was. Meestal staat de wind zo dat de herrie niet naar ons huis toe waait.
En dan gaat die snelweg ook nog verbreed worden als het even tegenzit. En wie weet gaat er dan harder gereden worden, 130, 140, welja.
Meestal doe ik alsof het razen van de auto's het rollen is van golven op het strand. De zee, heerlijk rustgevend! Of een waterval, ook heel mooi. Het donderend geraas van water heeft nooit ergernis in me opgewekt -- maar dat komt natuurlijk ook doordat mijn bed niet vlak naast die waterval stond. Ik zat er niet aan vast. Ik kon weg. Hier woon ik.
Er zijn meer geluiden, zoals mijn computer, die raast best luid, vooral bij warm weer, om zichzelf wat af te koelen. Ook zit er een hoge piep in die oude trouwe mac, een piep waarvan ik niet weet of die er altijd al was.
De computer staat een groot deel van de dag aan, dat is nu eenmaal zo -- gelukkig hebben we zonnepanelen op het dak. Schrijven met pen en papier gaat me minder goed af, daarvoor knoei ik te veel, bovendien, hoe moet je dan ondertussen ff facebooken, of, belangrijker, ff iets googlen om feiten na te trekken?
Maar die snelweg kan ik niet uitzetten. Nooit. Het geluid gaat dag en nacht door, 's nachts rond 3 uur is het ietsje rustiger, dat wel.
Dan hoor ik extra goed het piepen en ruisen in mijn oren.
(Tinnitus heet dat, en Beethoven had het ook.) [RW]

5 februari 2012

Schaatsen is fijn en ook wandelen is bijzonder in het zonbeschenen wit-goudgeel-bruin-blauwe winterlandschap. Sporen in de sneeuw van dieren die je anders nooit of zelden ziet. Kleurige watervogels bij elkaar in een wak. We genieten en genieten -- maar wat betekent dit voor deze dieren? Voor hen is het bittere ernst: honger, kou. Misschien valt het mee. Met mijn warme jas aan kan ik uren lopen, fietsen, schaatsen. Met hun veren of hun vacht... Zij zijn het gewend. Wij zijn ver-wend.
In elk geval. De winter is zoals hij is. En tot een paar dagen geleden leek het nog of de herfst geleidelijk in de winter over zou gaan. Dat was toch niet zo. Het is nu zeer koud, met minima van onder de twintig graden.
Is dat fijn, is dat geruststellend? Valt het dus wel mee met die klimaatveranderingen?
Nee, want het schijnt juist zo koud te zijn doordat rond de noordpool de ijsbergen in een hoog tempo aan het smelten zijn...
Genieten van de natuur, en van het weer, ik zal het me niet laten ontnemen. Maar zonder mitsen en maren lukt het niet meer.
[RW]

6 september 2011

We hadden eindelijk besloten de zolder en de schuur op te ruimen. Van ons ecohuis, waar een wisselend aantal mensen in de loop van de tijd (nu bijna 19 jaar) gewoond gelogeerd en gebivakkerd heeft. Allemaal hadden ze wat spulletjes laten staan, vooral op de rommelzolder, maar ook in de schuur. Matrassen die niet lekker lagen, kussens waar de vulling uitrolde, bespinragde oude lappen, een kapotte versterker, ouderwetse draaitelefoons, onduidelijke, volkomen achterhaalde computerapparatuur, een printer, verfspullen, hout, hardboard, zachtboard, kapotte stoelen -- en nog veel meer.
Jaren geleden had het toen aanwezige deel van deze spullen een plaatsje weten te behouden. 'Die stoelen zijn wel handig voor als we een huisconcert geven.' 'Lappen komen altijd van pas.' 'Matrassen, voor logees natuurlijk.' 'Kapotte spullen: die kunnen gemaakt worden!' Maar vijf, zes jaar later blijken die spullen niet van hun plek geweest te zijn -- alleen om ze verder op te schuiven, zodat er nog meer troep neergezet kon worden. Bewoners verhuisden zonder hun rommeltjes mee te nemen. 'Van wie is deze fiets nu weer?' 'Die staat hier al jaren met twee lekke banden...'
Met de 'rommel van een ander' vind ik het moeilijker op te brengen om naar de kringloopwinkel te fietsen. Nog afgezien van dat van deze troep weinig tot niets aangenomen zou zijn. Veel ging dus deze keer de straat op, om opgehaald te worden door de grof-vuil-wagen. Maar... verrassing! Een deel van de spullen bleek na korte tijd al meegenomen: alles van metaal en alle apparatuur was binnen een half uur verdwenen. Blijkbaar speuren er mensen rond die azen op alles van metaal en op electronica. Zou alles op die manier nog goed (redelijk goed) terecht komen?
Cradle to cradle, ja! 'Afval is voedsel.' Ja! Maar wanneer, voor wie? Bij alles wat gemaakt wordt moet al bedacht zijn hoe het weer verantwoord afgebroken kan worden. Alles is eerst natuur, en kan daarna weer natuur worden, of een nieuw product -- maar geen afval. Ik verheug me op een wereld waar vuilnisbakken overbodig geworden zijn!

Overbodig zijn ze nu al voor het leuke bosmuisje, dat we niet zagen, maar waarvan we de beknaagde hazelnootdoppen vonden, hoog op de planken in de schuur. Tientallen, misschien honderden. De hazelaar in onze tuin blijkt goed benut te worden! De doppen zien er niet uit als afval maar als natuur. Je kunt ze zo weer in de tuin gooien. Spullen heeft het beestje niet nodig -- hoewel die schuur blijkbaar toch een welkome schuilplek is. Hopelijk nog steeds, na de grootscheepse opruiming. [RW]

16 augustus 2011

'Du soll dein leben ändern' - 'Je moet je leven veranderen'. De titel van het nieuwste boek van Peter sloterdijk klinkt veelbelovend, maar toen ik er bij Selexyz in Utrecht nieuwsgierig in begon te lezen (bij de afdeling filosofie staan heuse leunstoelen waarin je lekker kunt gaan zitten proeflezen) raakte ik toch alweer snel het spoor bijster in de woordenbrij van deze breedsprakige Duitse filosoof. In het tijdschrift Filosofie Magazine wordt veel aandacht aan het boek besteed, dit zal ongetwijfeld vooral komen door de populariteit van deze filosoof/schrijver bij de redactie. Sloterdijk schrijft over de noodzaak onze voetafdruk te verkleinen, en de noodzaak je leven te veranderen noemt hij de 'ecologisch-kosmopolitische imperatief'. Hoor je het ook eens van een ander. Jammer dat Peter Giesen het in Filosofie Magazine nodig vond te benadrukken dat hij de boodschap vooral inspirerend vond omdat het deze keer iemand is die eerder oogt als 'een lekkerbek en libertijn dan als een strenge milieumeester'. Bij die laatsten lijkt volgens de schrijver van het artikel 'elke stap die zij zetten gemonitord te worden door de humorloze stem van hun geweten'. Juist doordat Sloterdijk een uitstraling heeft van iemand die gesteld is op gemak en luxe en een groot deel van zijn leven doorbrengt in dure restaurants en vliegtuigen wordt zijn boodschap blijkbaar serieus genomen. De mensen moeten hun leven veranderen volgens Sloterdijk, door te oefenen, zoals ook de stoïcijnen en andere Griekse filosofen al deden. Hij vestigt zijn hoop op een nieuwe elite met een groene levensstijl die de rest van de mensheid kan inspireren. Heel mooi! Maar die mensen zijn er al lang! Helaas worden hun ideeën slechts zeer traag opgepikt. Zal het Sloterdijk wel lukken? Of gaat hem nu ook een gebrek aan humor verweten worden?
[RW]

29 juni 2011

Mensen vinden het vaak moeilijk om een bepaalde stap te zetten. De auto weg doen, vegetarisch gaan eten, veganist worden, zonnepanelen aanschaffen, biologische groenten eten, groenten en fruit van het seizoen, en zo lokaal mogelijk gekweekt... En zo nog honderd en een stappen en stapjes in de richting van een betere, duurzamere wereld. Streven naar een kleinere voetafdruk. Als het blijkbaar moeilijk is om de stappen in de gewenste richting in alle eenzaamheid te maken, waarom dan niet met elkaar afspreken dat je allemaal bepaalde stappen neemt?
Een soort sociaal-ecologisch contract! 'Hierbij verklaar ik dat ik actief streef naar het verkleinen van mijn voetafdruk, in elk geval tot die onder het gemiddelde is dat voor elke wereldburger beschikbaar is.' (Dat gemiddelde beschikbare deel is 1,8 hectare.) Dan niet allemaal op elkaar wachten natuurlijk ('na u', 'nee, gaat u maar voor!'), maar zichtbaar maken wat je doet, en dan maar hopen dat je buren, je vrienden en je familie geïnspireerd raken, en ook stappen gaan zetten. Streven naar een voetafdruk van anderhalve hectare of minder. Weia bedacht al een tijd geleden een naam voor een website waarop mensen hun stappen kunnen bijhouden: hectaranderhalf. Via die website kan uitgewisseld worden welke stappen iedereen neemt. Wie weet vervalt op die manier het argument of het gevoel van mensen dat wat ze doen slechts een druppel op de gloeiende plaat is, omdat de buren net zo hard blijven doorstoken als vroeger. Wie weet zie je dat andere buren, of mensen verderop in de straat wel serieus bezig zijn met stappen nemen. (Zie ook deze nieuwe website over de voetafdruk)
[RW]

14 april 2011

Hoe komt het toch dat de grote meerderheid van de mensen biologisch eten zo onbelangrijk vindt? Dat terwijl de bijen bij wijze van spreken dood neervallen door alle gif waarmee op de gangbare gewassen gespoten wordt.
Ja, het is vaak wat duurder, en als je weinig geld hebt tikt dat aan. Maar je ziet juist vaak mensen met een laag inkomen wèl kiezen voor biologisch voedsel. Het komt in elk geval voor een deel door een bepaald soort beeldvorming, het geitewollensokkensyndroom. Mensen die kiezen voor natuurvoeding worden belachelijk gemaakt. Heb je ooit iemand met geitewollensokken in zo'n winkel gezien? Ja, laatst zag ik er een. De eerste. Hij had ook sandalen aan, een appart figuur. Niks mee mis, even afgezien van de geitenwol dan - maar das weer een ander onderwerp. De natuurvoedingswinkels zijn zelf vaak de eersten die zich distantiëren van het geitenwollensokkenbeeld. 'Wij niet hoor, wij zijn hip, wij lijken eigenlijk best wel op een "gewone" supermarkt.' Veel winkels krijgen inderdaad een steeds zakelijker uitstraling. Toch zijn ze nog supergezellig in vergelijking met de gewone supers.
Koos Dijksterhuis schreef onlangs in zijn natuurdagboek in Trouw (26 maart) over natuurvoeding. Daarbij gooide hij helaas zoals vaak gebeurt een heleboel dingen op één hoop. Bijvoorbeeld biologisch voedsel en allerlei zogenaamde natuurgeneesmiddelen. Het klopt dat in natuurvoedingswinkels vaak beide dingen verkocht worden. Maar als de 'vage' geneesmiddelen (middelen die suggereren dat 'natuurlijk' vanzelfsprekend goed is) je niet aanstaan, waar ik in kan komen, dan is dat nog geen reden om je boodschappen dan maar bij de (veel kapitalistischere) 'gewone' supermarkt te doen. Ook moppert hij dat hij liever naar die gewone supermarkt gaat, omdat hij bij de natuurvoedingswinkels altijd zo lang moet wachten bij de kassa. Dat snap ik nou niet. Het is gewoon niet waar, althans niet in de winkels die ik ken. En voor zover het wel waar zou zijn: het wachten in een natuurvoedingswinkel is zoveel leuker dan in een doorsnee supermarkt. Zelden zitten er chagrijnige of ongeïnteresseerde mensen achter de kassa.
[RW]

19 september 2010

In NRC Handelsblad las ik over een onderzoek waaruit gebleken was dat niet alleen zich egoïstisch gedragende mensen maar ook mensen die juist heel altruïstisch gedrag vertonen niet geliefd zijn, en als het even kan uit de groep gestoten worden. Omdat er getwijfeld wordt aan hun goede bedoelingen, maar ook (vooral denk ik) doordat door hun 'goedheid' de norm omhoog geschroefd dreigt te worden, en dat was niet de bedoeling. Hierbij denk ik meteen aan linkse mensen die opkomen voor de onderdrukten, aan veganisten, aan mensen die uit principe niet autorijden, kortom aan mensen die allerlei dingen denken en doen die iedereen zou kunnen denken en doen, in het belang van dieren, in het algemeen belang, voor een betere wereld voor iedereen, dingen die bijna niemand blijkt te kunnen opbrengen. Lastige mensen, die anderen (vaak onbedoeld) een kwaad geweten bezorgen. Van weeromstuit worden deze mensen geminacht. Serieuze types. Je kan er nou nooit eens gezellig mee lachen. Gooi ze maar uit de groep.
Bij zo'n onderzoek zijn natuurlijk allerlei vraagtekens te zetten. (Kun je mensen wel los zien van een sociale of politieke context bijvoorbeeld. Zou je onder links geöriënteerden een andere uitslag krijgen? Trouwens wat is altruïsme? Is het iets anders dan solidariteit? Is het iets anders dan 'geen scheiding willen maken tussen individueel en algemeen belang'?) Maar het is een feit dat ik het bericht ervoer als een aha-erlebnis.
[RW]

18 september 2010

Was het maar zo dat je door hier een boterham minder te eten iemand anders van de honger af kon helpen. Daar zit van alles tussen. Van alles vertroebelends. Van alles verwarrends. Zo lijkt het of je hier als leek, als individu, als consument, niets kunt doen. Maar er kan natuurlijk heel veel. Heel het raderwerk staat stil als velen, maar dan ook echt heel velen, dat willen. Daadwerkelijk laten merken dat ze dat willen. En er zijn er best veel die dat willen, alleen, niemand wil de eerste zijn. Bijna niemand. De enkelingen die wel aan de bel trekken en zelf de daad bij het woord voegen door drastisch te gaan consuminderen bijvoorbeeld, worden al gauw uitgemaakt voor gekkehenkie, voor geitewollensok. Allemaal heel erg verschrikkelijk natuurlijk. Daar wil niemand bij horen.
De weg waarlangs ik woon (de beruchte A27) gaat hoogstwaarschiijnlijk verbreed worden. Veel mensen zijn tegen die verbreding, maar slechts heel weinig van die mensen rijden zelf geen auto. Mensen willen vaak graag dat iets van bovenaf geregeld wordt. Bijvoorbeeld een verbod om harder dan 80 kilometer te rijden. Dingen die mensen ook uit zichzelf zouden kunnen doen of laten. Maar als je dat doet ben je buurmans gek, of gekkehenkie. 'Ik ben wel goed maar niet gek.'
Dat terwijl er van alles mogelijk is. Supermarkten kunnen geboycot worden, vlees kan geboycot worden, producten van ver weg (met vliegtuig vervoerd) of uit kassen kunnen geboycot worden. De auto kan aan de kant gezet worden. Of voor degenen die liever een positieve verwoording horen: kweek je eigen groente, pak de ligfiets, bouw aan een andere economie, introduceer alternatief rentevrij geld. (Dat gebeurde onlangs in Gelderland! zie www.gelre.nl)
[RW]

29 april 2010

Een hele tijd later. Een paar aardbevingen later. Een paar uitbarstingen van vulkanen later. Heel veel uitlaatgassen later. Schrikbarend veel vliegtuigverkeer later. Maar een paar dagen stonden ze aan de grond, de vliegtuigen. Hier in Nederland en andere West-Europese landen. Geen strepen in de lucht, althans niet die van vliegtuigen. Wel een halo, een ring om de zon. Door vulkaan-as van de Eyjafjallajökull? In IJsland zat/zit alles onder, althans in een deel van IJsland. En hoog boven ons was de lucht vol kleine as-deeltjes, gevaarlijk voor vliegtuigmotoren. Wat het gezond verstand van de meeste mensen niet voor elkaar krijgt gebeurde nu wel: 'al het vliegverkeer staat stil, als uw machtige arm het wil'. 'Stel je voor, er waren goedkope vliegreizen, maar niemand ging mee.' Het was genieten van de rustige lucht. Een paar dagen.
Een mooie test voor hoe het zou zijn als de olie op is, of te duur, te schaars, te bewerkelijk wordt. Een mooie test voor als de iedereen eindelijk overtuigd zou zijn dat al die dingen moeten stoppen als we de aarde nog een beetje willen redden. Het is fijn dat de aarde een groot dorp is. Dat kosmopolitische moeten we houden. Maar in het materiële moeten we veel kleinschaliger gaan denken en handelen. Over handel gesproken.
Een ander raar voorval. Een kleine milieuvriendelijke uitgeverij koos bewust voor kringlooppapier. Natuurlijk, vanzelfsprekend. Ze lieten iets drukken, wilden dat althans, maar kregen te horen dat het papier niet in voorraad was. Wat? Een grote drukkerij die ineens geen kringlooppapier in voorraad heeft? Nee, want de pulp kwam uit Chili. En daar was een aardbeving een tijdje geleden, met een hoop menselijk leed als gevolg, maar dus ook dit: de papierpulpfabriek kwam stil te staan. Sneu, jammer. Maar kwam ons kringlooppapier dan van zo verweg? Wij dachten uit Nederland, of uit België. Ja, de kringlooppapierfabriek staat in België, maar die is nu failliet, want het grootste deel van de pulp kwam uit Chili, en o ja, in Finland waren stakingen geweest. Al met al hangt alles weer 'mooi' met elkaar samen. Zelf papier maken? Een hele klus! Wie begint er een kleinschalig fabriekje?
[RW]

1 augustus 2009

Drie keer niks.

Eén. Hoewel er het een en ander aan voorafging voor wie oplettend de kranten spelde, was het het rapport van de Club van Rome in 1972 dat het milieu definitief op de kaart zette met de allereenvoudigste constatering dat fossiele brandstoffen een eindige energiebron zijn. Daar moet je niet op bouwen. Daar moet je je ekonomie niet op afstemmen. Daar moet je geen ekonomische groei op laten lopen. Althans, dat leken mij en heel wat anderen voor de hand liggende conclusies, maar de goegemeente vatte de boodschap niet. De christenpolitici gingen door met wat ze al deden, er stond immers niets over olie in de bijbel, de rode politici gingen door met wat ze al deden, de arbeiders gingen immers nou net allemaal een autootje aanschaffen en dat mag je ze niet afnemen, de liberalen gingen door met wat ze altijd al deden, denken aan de beurskoersen immers.

Twee. Twintig jaar later werd in Rio de Janeiro het klimaatverdrag van de Verenigde naties gesloten. Ook dat bevatte voor wie de kranten bijhield geen nieuws, maar niemand kon er toen meer om heen dat er met het klimaat iets aan de hand was. De allereenvoudigste constatering was dat bepaalde gassen invloed hebben op de werking van de atmosfeer en als je steeds meer van die gassen de lucht in blaast zal dat vast gevolgen hebben. Daar moet je dus iets aan doen. Daar moet je je ekonomie op afstemmen. De gassenuitstoot moet je niet laten groeien.
Althans, dat leken mij en heel wat anderen voor de hand liggende conclusies, maar de goegemeente vatte de boodschap niet en kocht een grotere auto. De christenpolitici, de rode politici, de liberale politici, enfin, een bekend liedje, zij gingen door met wat ze altijd al deden. Er waren intussen ook groene politici, maar wat die deden ben ik vergeten.

Drie. De olie is niet alleen eindig, de afval van de olie verklungelt niet alleen onze atmosfeer, de olie wordt ook nog zeldzamer. Peakoil, piekolie. Minder dan twintig jaar na het klimaatverdrag zal het moment gepasseerd worden, als dat al niet het geval geweest is, dat de olieproductie zijn maximum passeert. En dat leidt tot de allereenvoudigste constatering dat via de marktwerking de prijs omhoog zal gaan en dat het niet de breedste schouders zullen zijn die die last gaan dragen. Daar moet je dus iets aan doen. Dat moet je je ekonomie niet laten doen.
Althans, dat lijken mij en nog wat anderen voor de hand liggende conclusies, maar de goegemeente had de eerste twee boodschappen gemist en zal deze derde eenvoudige boodschap ook wel weer niet laten doordringen. De christenpolitici, de rode politici, de liberale politici Žn de groene politici roepen in koor dat de marktwerking heilig is en zij blijven liever met hun portemonnee dan met hun hersenen denken. Net zoals hun kiezers.

Vier. Ja, wat zou vier zijn?
Dit bijvoorbeeld: de grootste oliegebruikers hebben de grootste bekken en de grootste legers en die zullen de grootste moeite doen om het grootste deel van de olie te bemachtigen.
Of dit. Uit de eerste boodschap volgde dat je helemaal geen eindige energie moet gebruiken, uit de tweede boodschap volgde dat je helemaal geen eindige energie moet gebruiken, uit de derde boodschap volgt dat je helemaal geen eindige energie gebruikt en dus gaan we geen eindige energie meer gebruiken.[WR]

31 juli 2009

Ik eet geen rare dingen. Eigenlijk eet ik juist alleen maar heel gewone dingen: brood en olijven, macaroni, tomaten, boontjes, prei, radijs, tahoe, appels bessen en nog veel meer, in honderdduizend varianten. Ja, biologisch. En ja, veganistisch. En ook nog zoveel mogelijk van dichtbij. En ook nog zoveel mogelijk vers. Ja, inderdaad, er zouden gemakkelijk vele restaurants kunnen zijn waar je bio en vega kunt eten, en dan niet een beetje bio, maar honderd procent natuurlijk. Honderd procent van dichtbij zou ook nog leuk zijn. Dat kan allemaal makkelijk. Restaurants waar de veganistische gerechten volwaardig zijn. Waar de omnivoren vergeten dat ze predatoren zijn. Met alleen voedsel waarvoor geen bloedvergieten nodig was. Waarom zo'n restaurant zo'n zeldzaamheid is? Zo'n speld in een hooiberg? Of nog eerder 1 spelt in 10 hooibergen? Dat zal dan waarschijnlijk wel zijn omdat er weinig vraag naar is. Vegetarisch is al heel wat, vinden de meeste mensen - vegetarisch zijn is nog steeds in de meeste kringen tamelijk bijzonder. Veganistisch vinden de meesten (nog) vreemd. (Ja, nog. Optimisme is goed. Dat houden we erin!) Beetje sekte-achtig. En biologisch? 'Prima dat je dat doet. Dat jij het geld daarvoor over hebt. Maar waarom moet dat nu altijd, en overal, en met iedereen? Wat maakt je het jezelf - en anderen - toch moeilijk.' Nee het is niet moeilijk. Het is een politieke keuze, een actie, een doorlopende actie! Ik eet zo nu al zesentwintig jaar. Het is het beste voor de wereld; mijn hart en verstand zijn het hierover eens. Veel stappen om je voetafdruk te verkleinen kan je doen door het veranderen van eetpatronen: fijn voor de dieren, goed voor het milieu. Alleen veel mensen begrijpen het nog niet. Eten is ook een sociaal gebeuren. Afwijken van de patronen schept soms, nee vaak, een afstand die ik niet had gewild. [RW]

19 juli 2009

Transition Towns. Leuk! Lees het Transitie Handboek van Rob Hopkins (www.hitte.nu). Het zit goed in elkaar. Wie weet gaat er nu echt eens wat gebeuren, wereldwijd, van onderop. Wie weet! Veganisme is ontzettend goed tegen klimaatverandering -- nou ja, als veel mensen veganist of zelfs maar vegetarier zuden zijn. Dat zou heel veel uitmaken. Maar daarover hoor je niet veel in de TT-beweging. En voor veganisten is er nog een extra uitdaging. Geen tractoren meer, want geen olie -- ploegen met paarden dan maar weer? Nee natuurlijk niet. Maar alles eigenhandig omspitten? In kleine groentetuinen wel, maar grotere akkers? Liever niet. Dus uitvind(st)ers, vind uit, leef je uit! [RW]

6 juli 2009

Lijken we dan niet op die mensen (zie hieronder bij 20 november 2008) die hun reddingsbootjes al klaar hebben liggen? Nee want die zijn bijgelovig, terwijl de transition townbeweging juist nuchter is (tot nog toe... laat het zo blijven!). Veel wetenschappers zijn betrokken, staan erachter. En de TT-mensen speuren naarstig rond, op zoek naar nieuwe cijfers, uitkomsten, resultaten.
Bovendien is voor mij de kern van de zaak niet dat we, de mensheid, dierheid, het leven, de aarde, ernstig bedreigd worden, maar dat ik sowieso wil kiezen voor een manier van leven die niet gericht is op het grootste gemak, maar op de grootst mogelijke diepgang en activiteit.
Misschien gaan nu veel mensen zich aansluiten omdat ze (eindelijk) bang worden van wat er boven ons hoofd hangt als (vul maar in: de olie 'op' raakt, het klimaat echt op hol slaat, de hele economie blijvend instort), mooi meegenomen dan. Gaandeweg zullen ze dan waarschijnlijk ontdekken dat deze nieuwe manier van leven (gericht op zelf produceren in plaats van op consumeren, vanuit samenwerking in plaats van concurrentie, enzovoort enzovoort) sowieso veel leuker is.
En sowieso, ook al zou niet alles goedkomen, ook al zou bijna niets goedkomen, dan nog is het leven het mooist als je leeft zoals jij zelf denkt dat het goed is. Goed niet in smalle maar in brede zin. [RW]

4 juli 2009

Hee, hee, wat gebeurt er ineens? De dromers en de doeners hebben de handen ineen geslagen. De dromers de voelers de denkers de pragmatici de idealisten de realisten. Laten we gewoon beginnen. En we begonnen -- of gingen door, op een frisse manier, met nieuwe hoop, met oude, nooit achterhaald rakende idealen, een beweging van onderop, geen idee waardoor dit ineens aanslaat, laten we aanhaken. Omdat het noodzakelijk is, voor de aarde, en uit zelfbehoud, maar vooral omdat het ook leuk is. Verandering van onderop. Transition Towns!
Gisteravond kwamen we bij elkaar in Voordorp, in het Tuinhuis van Het Groene Dak. Er waren in totaal zo'n 40 mensen. We draaiden de film 'The Power of Community. How Cuba survived peak oil.' Niet bedoeld als film over Cuba (want misschien een wat te rooskleurig beeld van dat land, waar goede voorzieningen zijn maar waar vrijheid ontbreekt) maar als voorbeeld: wat is er mogelijk. Stel dat er 'ineens' geen olie meer zou zijn. Volgens deskundigen is er slechts voor 3 dagen voedselvoorraad in de winkels. Rijken zouden snel alles bij elkaar hamsteren. Armen zouden honger lijden. In Cuba is, na de stopzetting van de olie-invoer na het ineenstorten van de Sovjetunie, gemiddeld iedereen 10 kilo lichter geworden. Hier zou dat - gemiddeld - geen kwade zaak zijn. Maar als 'gemiddeld' betekent voor sommigen honger of andere ellende, dan is het wel degelijk iets om met elkaar te voorkomen.
En voorkomen dat er een voor velen ellendige toestand gaat ontstaan, dat willen de mensen die actief worden in de beweging die zich inzet voor Transition Towns. Ik ga hier niet uitleggen wat het allemaal inhoudt. Dat zou dubbel werk zijn, kijk rond op de website Transition Towns en put er hoop uit en inspiratie. Ik zeg niet: alles zal goedkomen. Maar ik zeg, zoals veel anderen al gezegd hebben: laten wij in elk geval nu al leven zoals we 'later' zouden willen. Laten we niet wachten tot de wal het schip - tussen wal en schip - verplettert. [RW]

11 mei 2009

Niemand deed iets. De golven werden hoger. De bosbranden feller. En de olie begon op te raken. Er klonken waarschuwingen van alle kanten maar zelfs de boodschappers van de waarschuwende berichten leefden door alsof er niets aan de hand was. Maar toch, toen, langzamerhand, begon er iets te gisten. Langzamerhand richtten mensen zich op, keken om zich heen, staken de handen uit de mouwen en de armen om elkaar heen. Het is nog niet -- helemaal -- te laat, zeiden ze. En ze begonnen (op gezellige wijze) te veranderen. Transition Towns verschenen als paddetoelen uit de grond. 'Leef nu zoals je later zou willen' of misschien voor sommigen: 'bereid je alvast voor op een manier van leven die later zal moeten'. [RW]

13 januari 2009

Veel goeds gaat verloren. Een lief teer bloemetje bloeit en verwelkt weer. Over de vulkaan wordt gepraat. Over de storm, over de hoge golven, over de bliksem gaan woorden heen en weer. Ze boezemen angst in, verbazing, ontzag. Mensen, dieren slaan op de vlucht en vertrappen het kleine bloemetje dat daar zo zacht en aardig stond te leven. De nuchtere aarde hergebruikt de materialen. Maakt er steenbrokken van. Of een modderstroom. Net hoe het uitkomt. [RW]

20 november 2008

Ik las dat er bijgelovigen zijn (heel veel zelfs) die niet genoeg hebben aan alle concrete gevaren die ons en onze wereld bedreigen. Ze willen altijd weer zekerheid dat de aarde binnen korte termijn echt vergaat en de datum die ze nu geprikt hebben (of die ze aangepraat hebben gekregen, want wie heeft hier nu eigenlijk iets geprikt oftewel zelfstandig besloten) is als ik het goed onthouden heb 21 december 2012. Waarom eigenlijk niet 12-12-12? Zou toch nog mooier zijn? Want bijgelovigen zijn dol op getallen. 121212, het dubbele van 666!! Er zijn mensen die een enorme vloedgolf verwachten en al met een bootje klaarzitten. Ook een hamer, om anderen, die er in hun doodsnood in willen kruipen een tik te kunnen geven. Een tik? Wie is hier nu getikt? In elk geval, is het niet mooier om in plaats van reddingsbootjes en hamers te kopen alles op alles te zetten om de wereld mooi te maken, voor nu en voor de toekomst. Voor jezelf en voor alle anderen. Uiteindelijk, op korte of langere termijn, overleven we geen van allen, en dat is niet 'erg' want het kan niet anders. Wat wel anders kan is de manier waarop we onze tijd besteden. Reddingsbootjes helpen daarbij niet. Filosoferen wel. En in actie komen voor een betere wereld, nu, meteen! [RW]