STOIES DAGBOEK

Rjims Blog

[naar lopende maand]


28 februari 2007

Maar mooi en goed zijn begrippen bedacht door mensen. Ik kan ze denken. Ik kan ze denken over de wereld. Maar ik kan niet buiten mijn eigen denkwereld stappen. Dat hoeft ook niet. 'Je maakt jezelf dus maar wat wijs.' Misschien, als dat zou kunnen. 'Vanuit je luie leunstoel...' Die heb ik niet. '... bij de centrale verwarming...' Die staat uit. '... lekker volgevreten...' Dat kan ik niet ontkennen. '... zo heb je makkelijk praten!'

Anderen zeggen echter dat stoïcisme juist ontstaan is is moeilijke tijden, barre tijden zonder leunstoelen en verwarming, om mensen troostvolle gedachten te geven.

'Toch houd ik vol: de wereld is NIET mooi. Althans de mensenwereld. Die kan veel beter, veel mooier.'
Dat ben ik met je eens. Het mooie zit in jezelf, als mogelijkheid. En als het even lukt kun je het uitdelen.

25 februari 2007

Als alles goed gaat wandel je over de wereld. De wereld is een bol die je kunt overzien. Je weet dat je sterfelijk bent. Je weet dat alles in duigen kan vallen. Je weet dat je eigenlijk niets weet. Niets is erg. Alles is goed. De wereld is mooi. Soms niet mooi, maar ook dat is niet iets om 'erg' te vinden. Je kunt dan aan de slag. Iets doen. Iets moois ervan maken.
Soms valt de wereld. Valt de wereld over je heen. In grote zware brokken. Of grauwe vellen. Een dikke zware mist waarin je bijna niet kunt ademen. 'Stemmingen', zeg je, 'ik ben onderhevig aan stemmingen'. Denken valt je zwaar, in zo'n 'stemming'. Wachten tot de lucht klaart? Gaan slapen?
Wat zeggen de stoïcijnen over stemmingen? Een stemming is een oordeel. Dat wil zeggen, je komt terecht in die stemming door een oordeel, en tijdens je stemming oordeel je over de wereld. 'De wereld valt over me heen' is een oordeel. Een oordeel dat daarbij komt (ook door jou gemaakt) is: 'en dat is erg, dat is onoverkomelijk'.
De wereld valt niet over je heen. De wereld is een bol, waarover je kunt lopen.

Maar de echt stoïcijnse wijsheid is natuurlijk: ook al zal het ooit zo zijn dat de wereld over mij heen valt, alles is goed. Niets is erg. De wereld is mooi.

19 februari 2007

'Zelfs het zwaarste en uiterlijk saaiste werk kan je leuk vinden, als je maar zorgt dat je ervan leert en dat je je er helemaal in gooit.'
'Waar heb jij zo geleerd te praten, is dat bij die afgrijselijke Apprenti BV waar de gemeente Utrecht iedereen die een bijstandsuitkering aanvraagt heen stuurt? Als je het daar niet geleerd hebt, dan moeten ze je daar aannemen.'
'Ik kan wel wat leukers verzinnen!'
'Maar zoals je net zelf zei... "Zelfs het saaiste..." enzovoort.'
'Dat klopt. Maar dat ik zeg dat het mogelijk is om je in barre omstandigheden goed te blijven voelen is geen propaganda voor die omstandigheden. Die omstandigheden verbeteren is belangrijk, en daarin kan je je ook helemaal gooien. Omstandigheden verbeteren zal echter eerder gebeuren door mensen die hun creativiteit en hun veerkracht weten te behouden dan met mensen die zich slechts het slachtoffer voelen van een fout systeem. Het belangrijkste blijft dus het inzicht dat je geen slachtoffer hoeft te zijn, dat je veel sterker bent dan je misschien denkt.'
'We moeten gewoon zorgen dat er geen saai en zwaar werk meer bestaat.'
'Ik denk dat wat het akelig maakt de machtsverhoudingen zijn. Ook in een samenleving waarin iedereen vrij en gelijk is zullen saaie klusjes en inspannende werkzaamheden bestaan. Maar dan doe je die met redelijk plezier.'
'Dus blijft je geluk afhankelijk van de omstandigheden.'
'Nee, van je gedachten daarover. Ik kan ook nu al door al die nette pakken en jurken heen die blote billen zien. Die gewone blote billen van al die mensen die voor mij gelijk zijn, waar ik niet tegenop kijk, en waar ik ook niet op neerkijk. Ik kan me nu al vrij voelen.'
'Fijn, hoef je niets meer te doen om de wereld te veranderen.'
'Inderdaad hoeft dat niet -- maar ik doe het toch, want voor iets waar ik achter sta span ik me met plezier in!'

9 februari 2007

'Leef in het verborgene', zei Epikouros. De aarde zou er wel bij varen, als iedereen deed zoals hij: met vrienden en vriendinnen in een tuin leven. Mensen zouden geen oorlog meer voeren, maar vijgen en olijven eten en onderwijl philosopheren. Ook in een wereld van skeptici zou geen oorlog kunnen zijn. Je gaat toch niet vechten om iets dat misschien wel helemaal niet bestaat? Ook de Stoa leidt tot vredelievend gedrag: alle mensen in de wereld zouden vrienden kunnen zijn, en zo kan een rechtgeaarde stoïcijn het nu al ervaren.

'Geen vuiltje aan de lucht dus, in deze wereld?'
'Zo bedoelen ze het niet. Wees bevriend met jezelf en breidt dan uit.'
'Jezelf?'
'Nee, de vriendschap.'

6 februari 2007

'Zou het mogelijk zijn dat het leven nooit als een lijdensweg voelt? Is het mogelijk dat je je aan een stuk door prettig of zelfs gelukkig voelt? Wat er ook gebeurt?' 'In theorie wel.' 'Ja, in theorie kan alles.' 'Dat is niet waar.' 'Het lijkt me een mooi streven.' 'Hm.' 'Hm?' 'Dat dus iedereen overal tegen zou kunnen. Dat iedereen geheel onafhankelijk van de omstandigheden volkomen gelukkig kan zijn zonder dat je die omstandigheden veranderd hebt. Dat de rijken dus rijk blijven en de armen arm de zieken ziek en de slaven slaaf. De koningen koning en de kerels vent. Vent maar gelukkig. Arm maar rijk van geest en dus gelukkig. Koning maar bescheiden en dus gelukkig. Ziek maar gezond van gedachten en dus gelukkig. Maar als dat zo zou zijn hoefden we de maatschappij niet meer te veranderen. Dan was iedereen gelukkig maar het systeem nog fout, zo fout als wat.' 'Stel je voor, je hebt een fout systeem en niemand merkt er wat van. Haha.' 'Dat is niet om te lachen.' 'Jawel. Want dat zal nooit gebeuren. Als iedereen stoïcijns was leefde iedereen sober en zou niemand geld belangrijk vinden. Als iedereen stoïcijns was had iedereen een prettig en boeiend leven, ongeacht de omstandigheden, ongeacht de hoeveelheid pech. Zoals ziekte. En als iedereen stoïcijns was waren er geen koningen nodig.' 'Nu ook niet.' 'Nee. Maar als iedereen stoïcijns was wilde er niet eens iemand koning of koningin zijn.' 'En Marcus Aurelius dan? Die was keizer. Nog erger.' 'Maar ik heb het over anarchistische stoïcijnen.' 'Waren die er dan?' 'Die zijn er nu. Kijk dan. Hier zit er eentje.' 'Huh?'

4 februari 2007

Lijden zul je niet zolang je je niet door heftige of zeurende gevoelens laat leiden. Verleiden. Want dat leidt niet ver.

1 februari 2007

Vroeger had ik aan bijna geen woord zo'n hekel als aan het woord 'accepteren'. Bah. 'Je moet het maar accepteren, het is nu eenmaal zo.' Bah, bah, bah! Nog steeds: bah. Maar van die ouwe stoïcijnen kan ik het ineens wel hebben, wat is dat nu voor geks? Want inzien dat 'alles is zoals het is' is natuurlijk niets anders dan domweg accepteren.
Domweg?
Nee, 'slimweg' kan je beter zeggen!
Hoe dat zo?
Omdat ik denk te weten wat ze bedoelen. En als zij het niet bedoelden, dan bedoel ik het in ieder geval zelf. Namelijk dit: van de niet-prettige dingen zijn er die gemakkelijk te veranderen zijn. Daar hoef je je dus niet over op te winden, die verander je zonder je stemming te laten bederven. Er zijn ook dingen die je in de verste verte niet kunt veranderen, in elk geval niet op dit moment. Die kan je -- in elk geval op dit moment -- maar het beste 'accepteren', of, als je ook een hekel aan dat woord hebt: onder ogen zien.
Tussen die twee uiterste gevallen waarin het duidelijk is dat iets of wel of niet meteen te veranderen is, zit een hele rij van dingen en situaties die misschien wel of misschien niet te veranderen zijn.
Het zijn die laatste dingen, die onduidelijke situaties, die vaak als problematisch ervaren worden.
Maar dan geldt: ook over onzekerheid, onduidelijkheid en in het duister tasten kan je zeggen: dat is op dit moment nu eenmaal zo.
Stoïcisme is dus: zelfs het duister onder ogen zien.