DE WERELDRECORDS 50 M - 24 UUR VERGELEKEN



Welke wereldrecords zijn sterk? Hoeveel sneller zouden de zwakke records minstens gelopen kunnen worden? En hoe zit het met het verschil tussen vrouwen en mannen? Zijn vrouwen relatief beter in lange afstanden dan mannen, zoals wel gezegd wordt?

ZICHTBAAR MAKEN VAN RECORDSTERKTE

[grafiekje]

In het grafiekje rechts staan horizontaal de loopafstanden en verticaal het aantal seconden dat de wereldrecordhouders (v/m) er over hebben gedaan. De bovenste lijn is van de vrouwen, zij hebben immers meer seconden nodig. (In alle grafiekjes zijn de vrouwen met bruinrood en de mannen met donkerblauw aangegeven.) Aan deze grafiek heb je niets, want alle afstanden tot en met de marathon staan op elkaar gepropt in het vakje linksonder! (De records komen bijna allemaal van de IAAF-site met statistieken.)


[grafiekje] Een gebruikelijke manier om dat te omzeilen is een logaritmische grafiek, zie het plaatje links. Grote aantallen worden door de logaritmen ingedeukt, daardoor passen nu alle afstanden vrij gelijkmatig verdeeld op de horizontale as van de grafiek, en de tijden op de verticale as.
Wij zijn zelf min of meer logaritmisch, we hebben namelijk wel behoefte aan records over 100 en 200m, met 100m ertussen, maar geen behoefte aan records over 5000 en 5100m met eveneens 100m ertussen. Dat zou voor ons gevoel vrijwel gelijk aan elkaar zijn, daarom willen we alleen records over ongeveer verdubbelde afstanden. (Iedere verdubbeling is op de as van een logaritmische grafiek precies evenveel centimeters.) Door verdubbelingen, bijna verdubbelingen, twee maatsystemen (meters en mijlen) is de reeks afstanden ontstaan waarop wereldrecords bestaan. Daaraan toegevoegd zijn korte indoorafstanden (gedicteerd door de lengte van de indoorbanen) plus de records over een bepaalde tijd (uurloop, 12 uur, 24 uur). Buitenbeentje marathon (42195 m) en de helft daarvan doen ook nog mee.
De hele reeks bestaat uit de volgende afstanden (met mi = mijl = 1609.344 m): 50, 60, 100, 200, 400, 800, 1000, 1500, 1 mi, 2000, 3000, 2 mi, 5000, 10.000, 15.000, 10 mi, 20.000, halve marathon, 25.000, 30.000, marathon, 30 mi, 50.000, 40 mi, 50 mi, 100.000, 150.000, 100 mi, 200.000 plus 1 uur, 12 uur en 24 uur. Ook andere afstanden komen voor (kwart marathon, 6 uur) maar die zijn niet zo officieel en in ieder geval ontbreken ze in mijn grafieken.
De tweede grafiek geeft nog steeds weinig inzicht, doordat alles vrij nauwkeurig op een rechte lijn ligt.


[grafiekje] Iets meer zie je als verticaal de gemiddelde snelheid (in kilometers per uur; niet logaritmisch) wordt neergezet (grafiekje rechts; de bovenste lijn zijn de mannen), maar nog steeds is de rechthoek van de grafiek grotendeels leeg.


[grafiekje] Ik heb gezocht naar een manier om alle records zo verspreid mogelijk in de rechthoek af te beelden en dat leidde tot het plaatje links. Feitelijk zie je hoe groot de afwijkingen zijn van de bijna rechte lijn van het plaatje erboven. De getallen langs de verticale as zeggen nu helaas niets meer. In het plaatje (vergroting: 24 K) zie je nu gemakkelijk dat de records erg in sterkte verschillen! Over het algemeen geldt dat de vaakst gelopen afstanden de sterkste records vertonen.




STERKE EN ZWAKKE RECORDS

[grafiekje]

Door de zwakke broeders en zusters er tussenuit te halen wordt de lijn steeds minder chaotisch tot tenslotte het plaatje links ontstaat. Een beetje chaos zit er nog in, bij de afstanden voorbij de marathon namelijk. Daarover straks meer bij 'het ultraprobleem'.
Wat laat dit grafiekje zien? (Vergroting: 24 K.) De bovenste lijn is van de mannenrecords en de heel kleine golvingen van eerdere grafiekjes zijn nu vergroot zichtbaar gemaakt. Het is een golvende lijn met twee golftoppen, die dus uit vier stukjes bestaat. Eerst gaat de lijn omhoog (sprint), dan naar beneden (middenafstand), maar al gauw weer omhoog (lange afstand) in een vrijwel rechte lijn. Dan duikelt de boel op ondoorgrondelijke wijze naar beneden bij de ultra-afstanden. (Bij de afstanden langer dan 24 uur kiept de lijn nog sneller naar beneden. Ik heb ze niet eens opgenomen in de berekeningen.)

Vier systemen
De golflijn bestaat uit vier stukken en wij hebben vier energiesystemen. Dat zal wel geen toeval zijn. Je kunt niet zeggen dat de vier stukken van de golflijn aangeven welk energiesysteem dan de meeste energie levert, maar wel kan je denk ik zeggen dat elk energiesysteem een andere invloed heeft op het verval. Met verval bedoel ik hoeveel je langzamer gaat als je een wat langere afstand loopt.
Het eerste stuk van de golflijn is de sprint. Het energiesysteem dat het verval bepaalt is het alactische anaerobe systeem. Dat is na ongeveer 20 seconden uitgewerkt. De lijn gaat omhoog, wat betekent dat we hier behoorlijk efficiënt zijn. Er is namelijk weinig verval. Het zal altijd gunstig geweest zijn om naar dekking te kunnen sprinten om leeuwen en tijgers te ontlopen!
Het tweede stuk van de golflijn is de middenafstand. Volgens deze grafiek gaat het bij de middenafstand om afstanden van pakweg 250 tot 1250 meter. Het energiesysteem is het lactische anaerobe systeem, verzuring dus. De lijn gaat naar beneden, het verval is fors, we zijn hier dus niet zo goed in.
Het derde stuk is de lange afstand. Dat zijn de afstanden tot ongeveer 40-45 kilometer. Het energiesysteem dat het verval bepaalt is het aerobe systeem, in het bijzonder het verbranden van koolhydraten. De lijn loopt omhoog, dus we zijn er goed in. Er wordt wel eens gezegd dat de mens alle dieren kan inhalen omdat mensen het zo lang vol kunnen houden. Snelle dieren geven de moed gauw op, terwijl die trage doch koppige tweebener maar doorgaat. Zolang je de verzuring binnen de perken houdt, voelt moe worden niet al te onaangenaam en daardoor kan je maar door blijven gaan.
Het vierde stuk van de grafiek bevat de ultra-afstanden. Het verval is fors, het lichaam moet vooral op de vetverbranding vertrouwen. Vet hebben we volop, maar die energie komt maar langzaam vrij.
Eigenlijk is er nog een vijfde stuk: de afstanden langer dan 24 uur. Het verval is daar nog stukken sterker, er moet immers af en toe gerust worden. De koppigheid van de mens begint het hier toch af te leggen. Zelf heb ik een keer 24 uur gewandeld en hoewel dat veel minder energie kost dan ultralopen, viel ik toch midden in de nacht al lopend in slaap. Gelukkig schrok ik meteen weer wakker zodat ik niet echt op het asfalt stortte. Het was nog miiden in Park de Hoge Veluwe ook.

Voorzichtig voorspellen
Af en toe lees je dat iemand voorspelt hoe de wereldrecords over een tijd zullen zijn. Ik geloof eerlijk gezegd weinig van wat er voorspeld wordt. Wat ik hier heb gedaan is weliswaar ook een vorm van voorspellen, maar uitsluitend van wat bij de zwakke records mogelijk is. Heel voorzichtig zijn de zwakke records opgekrikt totdat er een gelijkmatige grafiek ontstond. Want dat weten we natuurlijk wel: in de toekomst zal er ooit een eind aan het verbeteren van records komen, dan zullen alle records even sterk zijn en er zal systeem zitten in het verval. Er zal geen chaos meer in de grafiek zitten.
Over de sterkste records valt weinig tot niets te zeggen. Ik heb echt geen idee welk van die sterke records het allersterkst is. En daarom beperk ik me tot de zwakke records. Omdat ik voorzichtig voorspeld heb kan elke dag het hele systeem ondersteboven gehaald worden, zodra namelijk een van de sterke records verbeterd wordt. Dat is een vrij zeldzame gebeurtenis, maar toch heb ik in de loop van de jaren de lijnen al een aantal keren van vorm moeten laten veranderen. De ene keer leek het record op de 5000m van de mannen vrij zwak, maar na verbetering van in de buurt liggende afstanden lijkt het nu weer een sterk record. Kortom, een korreltje zout is op z'n plaats: het kan zijn dat ik ondanks alle voorzichtigheid toch een aantal van de nu zwakke records iets te veel heb opgekrikt.




VROUWEN EN MANNEN

[grafiekje]

Rechts staat een grafiekje met horizontaal de afstanden tot en met 100 km (logaritmisch) en verticaal de verhouding tussen de vrouwen- en mannenrecords. Daarbij betekent '1.10' dat een bepaald vrouwenrecord 10% langzamer is dan het mannenrecord. De mannentijd vermenigvuldigd met 1.10 geeft dan dus de vrouwentijd.
Maar wat is dat voor chaos in het plaatje? De groene lijn toont de verschillen tussen vrouwen en mannen zoals die volgen uit de bestaande wereldrecords. Geen mens gelooft dat het verschil tussen mannen en vrouwen zo chaotisch verloopt. Er is dus met een aantal records het een en ander aan de knikker.

[grafiekje] Om tot gelijkmatige curves te komen, heb ik een aantal wereldrecords weggegooid! Het plaatje links toont wat er dan uitkomt (vergroting: 20K).
Niet alleen bij mij bestaat er nogal wat wantrouwen over de zuiverheid van een aantal wereldrecords, vooral bij de vrouwen. Het is bekend dat in Oost-Europa tot de val van de Berlijnse Muur erg gerommeld is. Het blijft merkwaardig dat ze met sportprestaties wilden aantonen dat het socialisme superieur was, maar dat ze hun toevlucht namen tot de meest inferieure middelen, vaak zonder medeweten van de atleten. Het is niet bekend welke records op welke manier op oneerlijke manier tot stand gekomen zijn, maar na weggooien van een aantal ervan waren de curves in de grafieken ineens een stuk gelijkmatiger. Dit bewijst natuurlijk niets. En het bewijst zeker niet dat de overgebleven records wel op zuivere wijze tot stand gekomen zijn.
Overigens: ik ben niet records gaan weggooien net zo lang totdat de curves gelijkmatig genoeg waren. Ik heb de records weggegooid die mij het meeste wantrouwen inboezemen en toen was de curves beter.

[grafiekje] Ik heb als 'wereldrecords' voor al deze berekeningen aangenomen: op de 100m Christine Arron, op 200m Merlene-Ottey, op 400m Marie-José Pérec (nr 3), op 800 m Pamela Jelimo (allen nr 3 op de allertijdenlijst), op 1500 m Hassiba Boulmerka (nr 12), op 10.000 Tirunesh Dibaba (nr 2). Het verschil tussen de echte en de onechte records zie je in het plaatje rechts. De gele curve van de echte records lijkt qua vorm meer op die van de mannen, en dat is precies wat je bij gebruik vn mannelijk hormoon en dergelijke producten verwacht. Door het weggooien van een paar records werden de voorspellingen voorzichtiger en daar was het mij om te doen.
Toch chaos
Het wereldrecord van Usain Bolt op de 200 m leidt tot een flinke bult op de grafiek van de verhouding vrouwen/mannen. Verder is de curve ook niet het toonbeeld van gelijkmatigheid, hetgeen alleen te verbeteren is door hier en daar mannen en vrouwenrecords nog wat verder op te krikken. Ik heb dat maar niet gedaan, we weten domweg nog te weinig over de verschillen tussen mannen en vrouwen. De conclusie uit het plaatje moet zijn dat vrouwen bij afstanden van marathon tot 100 km relatief het beste uit de voeten kunnen, en tevens bij de indoorafstanden (maar dat zouden nog gedrogeerde tijden kunnen zijn). Het verschil tussen vrouwen en mannen is het grootst bij een afstand rond de 1500 meter.




HET ULTRAPROBLEEM

[grafiekje]

De grafiek rechts is een deel (100 - 100.000 m, situatie dec 2002) van de grafiek bij het hoofdstukje 'sterke en zwakke records'. De grafiek is bij de afstanden voorbij de marathon onaf. Het aantal mensen dat aan ultralopen doet is (nog) zo gering dat er weinig te zeggen valt over de sterkte van de records. Bij de mannen zijn er hooguit twee records die in aanmerking komen voor de betiteling 'sterk' (100 km en 24 uur), bij de vrouwen is het alleen de 100 km.
Waar beginnen de ultra-afstanden eigenlijk? Een paar jaar geleden begon ik met deze grafiekjes. Toen leek het erop dat bij mannen en vrouwen het patroon hetzelfde was op de lange afstanden (1500 - 30.000), dat het marathonrecord van de vrouwen een tikje sterker was, maar dat bij de ultralopen de vrouwenrecords weer een stuk zwakker waren dan bij de mannen.
Na weggooien van verdachte vrouwenrecords (zie boven) was er ineens verschil in het patroon bij 1500 - 30.000. Bovendien werden de marathonrecords verbeterd en nu lijkt het zonneklaar dat bij de vrouwen de marathon net nog bij de lange afstand hoort, terwijl de marathon voor mannen net bij het ultralopen hoort. Omdat onduidelijk is hoe het precies zit heb ik in de grafiek een knik laten staan. Het meest logiese lijkt het als bij de mannen de lijn 1500 - 10.000 ongeveer rechtdoor zou lopen (dat geeft onvoorzichtiger voorspellingen voor 15.000 - 30.000) om vlak voor de marathon met een scherpe bocht over te gaan in de lijn marathon - 24 uur. Bij de vrouwen zou de lijn juist voorbij de marathon een scherpe bocht moeten vertonen naar de 100 km (wat leidt tot onvoorzichtiger voorspellingen 30 Mijl - 50 Mijl).
Het is natuurlijk wel interessant dat vrouwen langer door kunnen gaan voordat het ultralopen wordt. De onderste gele lijn in de grafiek rechts toont de beste persoonlijke records van Tegla Loroupe, voormalig marathonrecordhoudster. Het is vrijwel een rechte lijn, er is geen afbuiging naar het ultralopen. De bovenste gele lijn toont de persoonlijke records van Haile Gebrselassi. Als hij net zo'n rechte lijn als Tegla zou kunnen lopen, dan liep hij iets van 2:02 op de marathon. Maar de lijn buigt af. Terzijde: zijn 5000 record blijkt niet zo sterk te zijn, maar je ziet dat het volledig in lijn ligt met zijn andere persoonlijke records. Zijn persoonlijke piek ligt ongeveer bij de 10.000 m, maar ooit zal er iemand zijn die een persoonlijke piek bij 5000 heeft.

Omdat soms een ultraloop door een vrouw werd gewonnen, deed het verhaal de ronde dat vrouwen bij het ultralopen relatief veel beter zijn dan mannen. De recordlijsten gaven echter geen enkele ondersteuning voor die mening, want de vrouwenrecords waren allemaal aanzienlijk slechter dan bij de mannen. Totdat ineens een nogal goede Japanse marathonloopster (2:26:09) aan een 100 km meedeed. Tomoe Abe verpletterde het vrouwenrecord en deed tegelijk alle ultrarecords bij de mannen verbleken. Daaruit volgt ofwel dat de mannenrecords allemaal zwak tot zeer zwak zijn (het wachten is dan op goede marathonlopers die gaan ultralopen), ofwel dat inderdaad vrouwen relatief beter zijn, of beide een beetje. Meer valt er nog niet van te zeggen.
Omdat ik toch voorspellingen wilde doen heb ik bij de mannen een rechte lijn getrokken van de marathon naar de 24 uur en bij de vrouwen twee lijnen: van de marathon naar de 100 km en van de 100 km tot het (zwakke) 24 uurs record (gelopen op een indoorbaan!).




VOORSPELLINGEN VOOR DE ZWAKKE WERELDRECORDS

[tabel als plaatje]

Tenslotte voorspellingen in cijfers. Links staan de vrouwen en rechts de mannen. De tabel geeft eerst het bestaande record (of in blauw het record na weggooien van wellicht verdachte records), dan het voorspelde record en vervolgens hoeveel procent verbetering dat zou zijn. Voorbij de 100 km zijn de voorspelde vrouwenrecords veel te voorzichtig; ik vermoed dat daar nog veel meer mogelijk is. Bij de mannen zijn de voorspelde ultrarecords waarschijnlijk ook wat te voorzichtig.
Voospellingen voor het uurrecord en het twaalfuursrecord staan beneden links. De genoemde percentages zijn niet vergelijkbaar met die uit de grote tabel.
Als je beroemd wilt worden moet je je gauw gaan specialiseren op afstanden met een erg zwak record!




[tabel als plaatje]


Weia Reinboud (weiatletiek (@) xmsnet.nl) (Meer over atletiek hier.)